Çalışanların sağlık sorunları, iş kazaları veya meslek hastalıkları nedeniyle geçici süreyle işine devam edemediği durumlar var ve bu durumlarda da haklarının yasalarla korunması gerekiyor. Bu dönemde özellikle “iş göremezlik raporu” çalışan hakları açısından çok önemli. Bu rapor sayesinde çalışan, hem dinlenme süresini yasal güvence altına alıyor hem de gelir kaybı yaşamadan süreci atlatabiliyor. Peki, iş göremezlik raporu nedir, kimler alabilir ve rapor parası ne kadar olur? Bu yazımızda tüm detaylarıyla inceleyeceğiz.
İş Göremezlik Raporu Nedir?
İş göremezlik raporu, bir çalışanın sağlık durumu nedeniyle işini geçici olarak yapamayacağını belgeleyen resmi rapor olarak tanımlanabilir. Bu rapor, devlet tarafından yetkilendirilmiş hastaneler, aile hekimleri veya sağlık kurumları tarafından düzenlenir ve SGK’ya bildirilir.
- İş göremezlik raporu yalnızca sigortalı çalışanlar için geçerlidir.
- Rapor süresince çalışanın iş sözleşmesi devam eder, işten çıkarılması hukuken mümkün değildir.
- Rapor alan çalışan, belirlenen süre boyunca işine gidemez ve işveren de çalıştırmak zorunda değildir.
- Bu süreçte çalışana, SGK tarafından rapor parası ödenir.
1 Aylık İstirahat Raporu Neden Alınır?
Çalışanların sağlık durumları bazen kısa süreli değil, daha uzun bir dinlenme süresi gerektirebilir. Özellikle 1 aylık istirahat raporu, ciddi sağlık sorunları veya iyileşme süreci uzun olan durumlarda verilir. İşte 1 aylık istirahat raporu alınabilecek bazı durumlar:
Sağlık Nedenleri
- Ameliyat sonrası iyileşme süreci
- Kronik hastalıkların tedavi dönemleri
- Gebelik ve doğum öncesi/sonrası istirahat gerekliliği
- İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları
- İş yerinde yaşanan ciddi kazalar sonrası tedavi süreci
- Meslek hastalıklarının ilerlemesi sonucu iş göremezlik hali
- Depresyon, anksiyete bozukluğu gibi psikolojik sorunlar
- Çalışma hayatını doğrudan etkileyen ruhsal rahatsızlıklar
1 aylık rapor, çalışanın işine dönmeden önce tamamen iyileşmesi ve sağlıklı bir şekilde görevine devam etmesi için verilen bir dinlenme süresi olarak adlandırılabilir.
İş Göremezlik Raporu Şartları ve Kimler İş Göremezlik Raporu Alabilir?
Her çalışan, istirahat ihtiyacı olduğunda iş göremezlik raporu alamaz. Bu raporun geçerli sayılması ve rapor parası alınabilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi gerekir.
İş Göremezlik Raporu Alabilmek İçin Şartlar
- Çalışanın SGK’lı olması gerekir. (4A işçi, 4B Bağ-Kur, 4C memur kapsamında olanlar)
- Rapor, mutlaka SGK ile anlaşmalı sağlık kuruluşlarından alınmalıdır.
- Rapor süresince çalışanın işine devam etmemesi gerekir; aksi halde rapor geçersiz sayılabilir.
Kimler İş Göremezlik Raporu Alabilir?
- Sigortalı işçiler (4A)
- Kendi adına çalışan Bağ-Kur’lular (4B)
- Devlet memurları (4C)
Sigortasız çalışanların iş göremezlik raporu resmi olarak geçerli sayılmaz ve SGK tarafından çalışana herhangi bir ödeme yapılmaz. Sigortasız çalışmanın farklı pek çok riski arasında bu tür raporlarla korunamıyor olmanın da bir kez daha altını çizmek gerekiyor.
1 Aylık Rapor Parası Ne Kadardır?
İş göremezlik raporu süresince çalışanların gelir kaybı yaşamaması için SGK tarafından rapor parası (geçici iş göremezlik ödeneği) ödenir. Bu ödeme, çalışanın son 3 aylık brüt kazancı üzerinden hesaplanır.
Rapor Parası Nasıl Hesaplanır?
- Son 3 ayın toplam brüt kazancı ve prim günü baz alınır.
- Bu tutar, toplam gün sayısına bölünerek günlük kazanç bulunur.
Günlük kazancın:
- Yatarak tedavilerde kazancın yarısı
- Ayakta tedavilerde ise üçte ikisi ödenir.
Ödeme Nasıl Yapılır?
- Rapor parası SGK tarafından PTT’ye yatırılır.
- Çalışan T.C. kimlik numarası ile PTT şubelerinden ödemesini alabilir.
- Ortalama ödeme süresi raporun onaylanmasından itibaren 15 gün – 1 ay arasındadır.
İş Göremezlik Raporu Başvurusu Nereye Yapılır?
İş göremezlik raporu almak için çalışanların doğrudan doğruya belirli kurumlara başvurması gerekmez. Rapor, yetkili sağlık kuruluşları tarafından düzenlenip otomatik olarak SGK sistemine iletilir. Ancak sürecin doğru işlemesi için hem çalışanın hem de işverenin dikkat etmesi gereken noktalar vardır.
Sağlık Kuruluşları Üzerinden Rapor Alma
- Devlet hastaneleri, üniversite hastaneleri ve SGK ile anlaşmalı özel hastaneler rapor düzenleyebilir.
- Aile hekimleri de kısa süreli (örneğin 2-10 gün) rapor verebilir.
- Uzun süreli raporlarda (örneğin 1 ay) genellikle hastaneler yetkilidir.
E-Devlet ve SGK Üzerinden Sorgulama
- İş göremezlik raporu, düzenlendiğinde e-Devlet sisteminde görüntülenebilir.
- e-Devlet > SGK > “Vizite Giriş İşlemleri” menüsünden rapor detayları sorgulanabilir.
İşverene Bildirim
- Rapor, SGK sistemine düştüğü anda işveren tarafından görülebilir.
- Ancak çalışanın rapor süresince işverene sözlü ya da yazılı bilgi vermesi gerekir.
- İşveren, raporu sistem üzerinden onayladıktan sonra SGK ödeme süreci başlar.
Önemli: Raporun işverene zamanında bildirilmemesi, ödemelerin gecikmesine yol açabilir.
İş Göremezlik Raporu ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- İş göremezlik raporu parası işverenden mi, SGK’dan mı alınır?
Rapor parası tamamen SGK tarafından ödenir. İşverenin ayrıca bir ödeme yapma yükümlülüğü yoktur.
- İş göremezlik raporu e-Devlet’ten görülebilir mi?
Evet. Rapor düzenlendikten sonra e-Devlet > SGK > Vizite Giriş İşlemleri menüsünden raporun süresi ve detayları sorgulanabilir.
- Bir aydan uzun rapor alınabilir mi?
Evet. Sağlık durumuna göre hekim daha uzun süreli rapor düzenleyebilir. Ancak uzun raporlar genellikle kontrole bağlı olarak verilir ve doktorun onayı gerekir.
- Rapor süresince işten çıkarılabilir miyim?
Hayır. İş göremezlik raporu süresince işçinin işten çıkarılması hukuka aykırıdır. Çalışanın iş sözleşmesi askıya alınır, feshedilemez.
- Rapor parası ne zaman yatar?
Raporun işveren tarafından SGK sisteminde onaylanmasının ardından ortalama 15 gün – 1 ay içinde PTT’ye yatırılır.
